Udostępniamy w tym katalogu zbór zabytków prezentowanych na wystawie czasowej „Każdy krok zostawia ślad”. Obuwie historyczne ze zbiorów Muzeum Archeologicznego w Gdańsku. Prezentujemy tu wszystkie 131 zabytki z wystawy, prezentowane także w bogato ilustrowanym katalogu do wystawy. Sam katalog jest obecnie w wolnym dostępie do pobrania na stronie internetowej muzeum:

https://archeologia.pl/!pliki/publikacje_elektroniczne/Kazdy-krok-katalog.pdf

Muzeum Archeologiczne w Gdańsku od przeszło trzydziestu lat prowadzi badania wykopaliskowe w obrębie historycznej części Gdańska. W wyniku tych prac rok rocznie do magazynów Muzeum trafiają tysiące zabytków ruchomych, w tym również wykonanych ze skóry. Lokalne, specyficzne warunki depozycji (duża wilgotność, przy jednoczesnym braku dostępu tlenu)sprzyjają doskonałemu zachowaniu tego typu wyrobów. Blisko 90% pozyskiwanych zabytków skórzanych stanowią buty i odpady po ich produkcji. Dzięki kompleksowemu programowi konserwacji i rekonstrukcji obuwia historycznego realizowanemu od przeszło 15 lat przez Muzeum, udało się zgromadzić unikatową w skali Europy i największą w Polsce kolekcję butów, która po raz pierwszy, w tak dużym zakresie, prezentowana jest szerszej publiczności. Na potrzeby wystawy zrekonstruowano blisko siedemdziesiąt sztuk obuwia historycznego przy użyciu wyłącznie oryginalnie zachowanych fragmentów. Jedynym elementem współczesnym,użytym przy rekonstrukcji, są nici, które przeprowadzono dokładnie po śladach zostawionych przez dawne szwy (oryginalne nici ulegają zazwyczaj rozkładowi pod wpływem kwasów humusowych zawartych w glebie). Dzięki tej metodzie udało sięnadać odkrywanym w częściach butom pierwotny kształt i wygląd. Prezentacja w układzie chronologicznym pozwala na prześledzenie zmian, jakie zachodziły we wzornictwie i technikach produkcyjnych butów na przestrzeni kilku stuleci. Moda ta, podobnie jak moda odzieżowa, była bardzo dynamiczna, absorbująca trendy z różnych, często bardzo odległych, części Europy. Podstawowa rola obuwia, jaką była ochrona stóp przed chłodem i wilgocią, począwszy od średniowiecza, zaczęła maleć na rzecz większej efektowności wizualnej, podkreślającej status społeczny właściciela. To w tym okresie pojawiają się bogato dekorowane różnymi technikami buty ochronne i zupełnie niepraktyczne w użytkowaniu buty cracoves z monstrualnie wydłużonym noskiem. Zjawisko to pogłębia się w kolejnych stuleciach, czego przykładem mogą być karykaturalnie poszerzone w dwa rogi przyszwy w butach „rogatych” z XVI wieku. Wędrówkę po historii mody obuwniczej kończy prezentacja butów XVIII-wiecznych, których fason, na nieodzownym obcasie, stał się inspiracją na kolejne dwa stulecia.

 Beata Ceynowa, Ewa Trawicka

Muzeum Archeologiczne w Gdańsku

miejsce: Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, Dom Przyrodników, ul. Mariacka 25/26.
czas trwania: 29 kwietnia – 31 grudnia 2016
kuratorzy: Beata Ceynowa i Ewa Trawicka
organizator: Muzeum Archeologiczne w Gdańsku
Projekt współfinansowany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego