Zbiór 1300 diapozytywów prezentuje:

1. Badania terenowe wraz z wizerunkami odkrywanych obiektów, w tym m.in. palenisk, grobów szkieletowych i ciałopalnych, kurhanów, pochówków końskich. Diapozytywy zostały wykonane w czasie jednodniowych badań ratowniczych i w czasie rozwiniętych badań wykopaliskowych.
2. Zabytki archeologiczne pozyskane w czasie badań wykopaliskowych jak popielnice w wczesnej epoki żelaza, narzędzi krzemiennych datowanych na epokę kamienia, elementy uzbrojenia /grot oszczepu/.
3. Widoki stanowisk archeologicznych i otaczający je krajobraz, w tym m.in. brzeg i klify Zatoki Puckiej, teren badań planowanej Elektrowni Jądrowej w Żarnowcu.
4. Reprodukcje map i dokumentacji archeologicznej.
5. Wizerunki uczestników ekspedycji archeologicznych oraz odkrywców stanowisk archeologicznych.
6. Metody prowadzenia prac wykopaliskowych, w tym np. wykonywanie lak profilu (trwale odwzorowanie) warstwy kulturowej.Prezentowany zbiór pokazuje rozwój badań archeologicznych na Pomorzu Wschodnim na przestrzeni ponad 50 lat. Badane osady i cmentarzyska datowane są różne okresy chronologiczne. Zbiór jest „kolorową kroniką” badań wykopaliskowych, które wniosły wiele istotnych informacji o pradziejach regionu. Dotyczy to m. in.:
   • cmentarzysk ciałopalnych i szkieletowych datowanych na okres wpływów rzymskich (stanowiska w Rumi i Żukczynie)
   • cmentarzyska kurhanowego z epoki brązu (Siemirowice)
   • obrządku pogrzebowego Prusów (Nowinka)
   • cmentarzysk grobów skrzynkowych z wczesnej epoki żelaza (Władysławowo – Chłapowo)
   • osad pradziejowych i wczesnośredniowiecznych (Władysławowo, Osłonino, Rzucewo)

Przedstawione diapozytywy mają dużą wartość poznawczą, naukową i historyczną.

Wartość naukowa zbioru – utrwalone na kolorowych kliszach rzuty i przekroje obiektów, w tym palenisk, grobów skrzynkowych, grobów ciałopalnych i szkieletowych, kurhanów i widoków odkrywanych ”in situ” zabytków, pozwalają szczegółowo poznać konstrukcje grobów i ich wyposażenie. Kolorowe przeźrocza są też ważnym uzupełnieniem publikacji cmentarzysk w Rumi i Nowince.

Wartość muzealna zbioru – utrwalone na kliszach zabytki, w tym przede wszystkim popielnice są niezwykle pomocne w pracach inwentaryzacyjnych zbiorów muzealnych oraz w planowaniu ekspozycji i wystaw.

Wartość historyczna zbioru – na kliszach utrwalono wykonywanie kolorowej dokumentacji rysunkowej, stan oczyszczenia obiektów w czasie jej wykonywania. Dają one pogląd o obowiązującej metodyce prowadzenia prac archeologicznych. Na diapozytywach utrwalono też metodę wykonywania lak profilu na stanowisku.

Zachowane zostały również widoki stanowisk i obszarów do nich przylegających. Badania prowadzone były m.in. na przyszłym placu budowy Elektrowni Jądrowej w Żarnowcu (stanowiska w Kartoszynie). Dzisiejszy krajobraz tych terenów jest zupełnie inny od tego, który istniał w czasie prowadzenia prac wykopaliskowych. Porównując obecny pejzaż z tym utrwalonym na kliszach możemy obserwować jego zmiany na przestrzeni lat. Wartością zbioru są tzw. przeźrocza lotnicze z widocznymi nadmorskimi krajobrazami.

Wartość „sentymentalna” zbioru – wizerunki odkrywców, archeologów prowadzących badania lub osób odwiedzających stanowiska archeologiczne są niezmiernie ważne do prac nad historią muzeum i rozwojem archeologii pomorskiej.

Przedmiotem digitalizacji jest zbiór przeźroczy, na którym utrwalone zostały badania prowadzone w 42 miejscowościach. Są one „zapisem” prac badawczych zespołu Muzeum Archeologicznego w Gdańsku. Utrwalone na kliszach obiekty i stanowiska archeologiczne są przedmiotem wielu opracowań i publikacji dotyczących pradziejów Pomorza Wschodniego.

Opracowanie wykonano w ramach realizacji zadania „Digitalizacjai udostępnienie online kolekcji 800 diapozytywów ze zbiorów MuzeumArcheologicznego w Gdańsku”. Zadanie dofinansowane jest ze środków MinistraKultury i Dziedzictwa Narodowego – program Kultura Cyfrowa.

Realizowane jest przez pracowników Muzeum Archeologicznego w Gdańsku i osoby zatrudniane zewnątrz do  wykonania zadań w ramach realizowanego projektu.

Zasadniczym celem zadania  jest udostępnienie zbioru diapozytywów w Archeoportalu na stronie internetowej Muzeum Archeologicznego w Gdańsku. Przez wiele lat działalności Muzeum powstał zbiór dokumentacji fotograficznej, składający się z diapozytywów, negatywów i zdjęć.

Zbiór diapozytywów, ze względu na przedstawiany temat, został podzielony na następującerodzaje:

polowe

badania wykopaliskowe, dokumentacje obiektów i warstw, widoki stanowisk archeologicznych,

zabytek

wizerunki zabytków archeologicznych, widoki zabytków architektury w tym zdjęcia lotnicze stanowisk archeologicznych i architektury,

wydarzenia

wystawy, otwarcia wystaw, uczestnicy badań wykopaliskowych, odkrywcy, reprodukcje publikacji, fotografii.

Zbiór diapozytywów obejmuje ok. 3800 sztuk. Pierwsze diapozytywy zostały wykonane w 1962 roku. W pierwszym etapie, w 2016 roku, zdigitalizowano 455 przeźroczy, w 2017 roku zdigitalizoawano 1300 diapozytywów. Przedmiotem opracowania w 2018 roku jest 800 diapozytywów.

Opracowywane diapozytywy zostały wykonane w latach 1963-1993. Prezentują one wszystkie etapy prac archeologicznych, od prac na wykopie archeologicznym oraz pozyskane zabytki z badań. Dokumentują metodykę prowadzenia badań: jak eksploracja obiektów, wykonywanie dokumentacji rysunkowej /rzuty płaskie i profile/, eksploracje archeologiczne. Na kliszach utrwalone zostały sprawy organizacyjne ekspedycji archeologicznych, jak: wygląd obozu archeologów, uczestników badań wykopaliskowych. Wykonane diapozytywy maja dużą wartość poznawczą. Dotyczy to m.in. widoków zabytków, widoków zabytków odkrywanych i fotografowanych in situ: np. popielnic. Na  diapozytywach utrwalone zostały widoki stanowisk i lokalny krajobraz je otaczający, który przez lata uległ radykalnym zmianom. Treścią sentymentalną są wizerunki archeologów i pracowników Muzeum Archeologicznego w Gdańsku z lat 1962-1979 i oraz odkrywców pojedynczych znalezisk i stanowisk archeologicznych. Są to najczęściej właściciele pól, młodzież szkolna i osoby przez wiele lat współpracujące z muzeum w zakresie zgłaszania odkryć.

Danuta Król

Muzeum Archeologiczne w Gdańsku